De Engelse dichter Samuel Butler zei het reeds in de zeventiende eeuw: “als men een proces begint, is men van niets zeker behalve de kosten.” Tegenwoordig lijkt deze uitspraak nog altijd treffend te zijn, in ieder geval voor de tot schadevergoeding veroordeelde partij.
Iets dergelijks ondervond ook Biretco BV. Biretco BV is een retailorganisatie in de rijwielbranche, die voorziet in franchiseovereenkomsten m.b.t. de winkelformules Profile: de fietsspecialist en Fietswereld. Biretco BV heeft naar eigen zeggen als missie “het op een klantgerichte, professionele wijze aanbieden van retaildiensten binnen de tweewielerbranche aan zelfstandig ondernemers met als doel het verkrijgen van een effectievere winkelexploitatie en een hogere consumentenwaarde.” Helaas slaagt deze missie niet in alle gevallen.
In maart 2013 heeft het gerechtshof van ’s-Hertogenbosch geoordeeld dat Biretco BV aansprakelijk is voor de geleden schade door verschillende franchisenemers wegens onrechtmatig handelen bestaande uit het verstrekken van onjuiste informatie en onzorgvuldige advisering voorafgaand aan het sluiten van overeenkomsten.[1] Biretco schatte de toekomst m.b.t. bedrijfsresultaten te rooskleurig in en adviseerde haar franchisenemers risicovolle bedrijfsbesluiten te nemen die leidden tot verliezen. Het feit dat Biretco in de overeenkomsten had bedongen geen garantie tot succes te kunnen geven en de ‘factor ondernemerschap’ alsmede onvoorziene omgevingsfactoren van invloed zijn op de resultaten, deed niet af aan de aansprakelijkheid van Biretco. De hoogte van deze schade werd vervolgens nader bepaald door de rechtbank Zeeland-West-Brabant op 8 juli 2015.[2]
Biretco BV dient er zorg voor te dragen dat de financiële situatie van de eisers wordt terug gebracht naar de situatie waarin zij zich bevonden vóór de overeenkomst tussen hen was gesloten. Voordat de rechtbank in de laatstgenoemde procedure ingaat op de afzonderlijke vorderingen, wordt opgemerkt dat in zijn algemeenheid het inkomen dat de eisers hadden genoten indien de overeenkomst met Biretco niet zou bestaan, slechts kan worden geschat op basis van aannames.
Om tot een bedrag te komen dat de hoogte van het misgelopen loon weergeeft, wordt in de onderhavige zaak door de rechtbank gekeken naar de verwachte loonontwikkeling en het bestendig inkomen. De rechtbank vindt een (accountants)onderzoek voor dit onderdeel te ver gaan, mede gelet op de hier vermoedelijk aan verbonden kosten. Onder normale omstandigheden zou de wettelijke loonontwikkeling worden bepaald aan de hand van het inkomen voor een bepaalde functie bij de voormalige werkgever. In het geval van een ondernemer zal dit echter niet opgaan omdat hij niet in loondienst is. De rechtbank verwijst in deze zaak voor wat betreft de zelfstandige ondernemers naar de Nibud alimentatienorm. Deze norm maakt gebruik van een loonindexcijfer, opgesteld door het CBS, dat wordt uitgedrukt in een stijgingsfactor ten opzichte van het loonniveau in een referentiejaar. De rechtbank houdt in dit verband ook rekening met het gecorrigeerde aandeel van de vakhandel.
Tussen het moment van de onrechtmatige daad en de uitbetaling van de opgelopen schade kan er heel wat tijd verstrijken. Art. 6:119 lid 1 BW voorziet in deze situatie wat betreft de wettelijke rente die verschuldigd is tijdens de vertraging die is opgelopen in de voldoening van een geldsom. De rechtbank Zeeland-West-Brabant merkt hierover op dat de schuldeiser slechts aanspraak heeft op een vast bedrag van maximaal de wettelijke rente; de daadwerkelijk door de vertraging veroorzaakte schade komt niet voor vergoeding in aanmerking. In deze zaak kwam dan ook het gestelde verlies van eisers wegens gedwongen verkoop van de eigen woning en een schuld bij de bank, te vermeerderen met rente, niet voor vergoeding in aanmerking.
Biretco B.V. wordt verder echter niet ontzien. De gemaakte kosten voor het instellen van de procedure zijn aanzienlijk en als de grotendeels in het ongelijk gestelde partij dient Biretco B.V. deze te voldoen. Onder de te betalen proceskosten vallen de dagvaardingskosten, het griffierecht en het salaris van de advocaat. Daarnaast heeft een accountant de schade van de eisende partijen moeten schatten. Ingevolge art. 6:96 lid 2 sub b BW komen de kosten hiervan ook voor rekening van Biretco B.V. Het houdt nog niet op: ook de buitengerechtelijke kosten, zijnde kosten die zijn gemaakt voordat er een proces kwam, zoals pogingen om via boekhouders in gesprek te gaan, kunnen bij het uit te betalen bedrag worden opgeteld. Bovendien benadrukt de rechtbank dat de schadevergoeding als een bruto bedrag voldaan dient te worden. De fiscus kan immers niet zomaar worden overgeslagen. Biretco B.V. zal voortaan wel twee keer nadenken voor er een advies verschaft wordt.
Céline Goedhart en Brigitte Spiegeler
[1] Gerechtshof ’s-Hertogenbosch 12 maart 2013, ECLI:NL:GHSHE:2013:BZ4057.
[2] Rb. Zeeland-West-Brabant 8 juli 2015, C/02/266438/HA ZA 13-509.